Grupa Kosmologiczna
Szczecińska Grupa Kosmologiczna rozpoczęła swoją działalność na początku lat 90-tych. Jest utworzona głównie z pracowników Instytutu Fizyki byłego Wydziału Matematyczno-Fizycznego (od 1.10.2019 Wydziału Nauk Ścisłych i Przyrodniczych) Uniwersytetu Szczecińskiego.
Główne zainteresowania naukowe grupy są skoncentrowane na wymienionych poniżej zakresach tematycznych:
- Kosmologie fundamentalne oparte na teoriach unifikacji oddziaływań podstawowych (jądrowe silne, jądrowe słabe, elektromagnetyczne i grawitacyjne).
- Alternatywne teorie grawitacji (wyższego rzędu, gravitacja Galileuszowska, teorie ze złamaną symetrią Lorentza itp.).
- Fenomenologia kwantowej grawitacji (Uogólniona i Rozszerzona Zasada Nieoznaczoności Heisenberga, termodynamika czarnych dziur, itp.).
- Kosmologie w teoriach ze zmiennymi stałymi fizycznymi. Obserwacyjne i eksperymentalne konsekwencje zmienności stałych fizycznych.
- Kosmologie superstrunowe i M-teoretyczne. Kosmologie membranowe. Scenariusz kosmologii przed-Wielkim-Wybuchem oraz superinflacja. Kosmologia ekpirotyczna i cykliczna. Kosmologie Horavy-Wittena. Koncepcja Multiwszechświata i krajobrazu superstrunowego.
- Inflacja i wielkoskalowa struktura Wszechświata. Duże dodatkowe wymiary. Fale grawitacyjne.
- Obserwacyjne testowanie modeli kosmologicznych (supernowe, barionowe oscylacje akustyczne, promieniowanie tła, kosmiczny dryf).
- Kosmologia fantomowa i dualność fantomowa. Kosmologie z egzotycznymi osobliwościami (Wielkie Rozerwanie, Nagłe Osobliwości w Przyszłości, Osobliwości Skończonego Czynnika Skali, Wielka Separacja, w-osobliwości). Kosmologia chaotyczna.
- Ciemna energia i ciemna materia.
- Kosmologia kwantowa i pętlowa kosmologia kwantowa.
- Kosmologie niejednorodne. Kosmologia skalarno-tensorowa. Kosmologie konforemnie niezmiennicze.
Aktualnie grupa prowadzi 2 granty promotorskie PRELUDIUMBIS z Narodowego Centrum Nauki: prof. M.P. Dąbrowski „Wpływ nieekstensywnych entropii na czarne dziury i holografię” PRELUDIUM BIS 2 No DEC 2020/39/O/ST2/02323 (2022-2025), prof. V. Salzano „Badanie natury ciemnej materii za pomocą zmodyfikowanego równania Poissona”, PRELUDIUM BIS 3 No DEC 2021/43/O/ST9/00664 (2023-2026).
W latach 2013-18 grupa realizowała projekt badawczy MAESTRO-3 pt. „Nowe konsekwencje zmienności stałych fundamentalnych w fizyce i kosmologii” (nr DEC-2012/06/A/ST2/00395). Obejmuje on zagadnienia związane z teoretycznymi i obserwacyjnymi następstwami zmienności w czasie i przestrzeni takich wielkości fizycznych jak prędkość światła c, stała grawitacyjna G, stała struktury subtelnej α, stosunek masy protonu do elektronu oraz innych stałych fizycznych. Rozważane są scenariusze ewolucji Wszechświata ze zmieniającymi się stałymi także w kontekście teorii superstrun (krajobraz superstrunowy) oraz koncepcji Multiwszechświata.
Echa naszych badań w mediach popularnonaukowych oraz profesjonalnych:
- Jak napisano w aktualnościach US z 12.10.2023 w opublikowanym w przez Uniwersytet Stanforda i wydawnictwo Elsevier rankingu TOP 2 proc. najlepszych naukowców na świecie za rok 2023 znalazł się prof. M.P. Dąbrowski – lider Szczecińskiej Grupy Kosmologicznej.
- W dniu 24 kwietnia 2020 roku ukazał się w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Science Advances” artykuł pt.
„Four direct measuremets of the fine-structure constant 13 billion years ago” na temat pomiaru wartości stałej struktury subtelnej (alfa) na podstawie obserwacji sygnału od kwazara J1120+0641. Współautorami są M.P. Dąbrowski, K. Leszczyńska i K. Marosek z naszej Grupy Kosmologicznej. Baania zespołu były także omówione w serwisie „Nauka w Polsce” i „The First News”. Znany serwer popularnonaukowy phys.org umieścił też wywiad z liderem projektu prof. Johnem Webbem z Uniwersytetu New South Wales Sydney z Australii. Patrz też informacja na stronie Uniwersytetu Szczecińskiego oraz wywiad w telewizji TVP Polonia . - Prof. Mariusz P. Dąbrowski wraz z dr Aną Alonso-Serrano i prof. Thomasem Naumannem wydali specjalny wolumin poświęcony fizycznym i filozoficznym problemom stałych fundamentalnych i fundamentalnych praw fizyki pt. „The Multiverse” („Multiwszechświat”).
- W uznaniu wyników uzyskanych w trakcie realizacji grantu MAESTRO-3 Forum Inteligentnego Rozwoju przyznało Polską Nagrodę Inteligentnego Rozwoju w kategorii „Naukowiec przyszłości” jego kierownikowi prof. dr hab. Mariuszowi P. Dąbrowskiemu. Certyfikat nagrody został wręczony 10 czerwca 2019 roku na gali w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie a sama nagroda została wręczona podczas Forum Inteligentnego Rozwoju 2019 w Uniejów Uzdrowisko Parku w dniu 29 listopada 2019 roku. Informacja o dalszych badaniach grupy w artykule.
- Gravity Research Foundation – Fundacja Badań nad Grawitacją przyznała wyróżnienie w prestiżowym konkursie na esej z grawitacji (Awards for Essays for 2018) dla Any Alonso-Serrano, Mariusza P. Dąbrowskiego i Hussaina Gohara za esej „Minimal length and the flow of entropy from black holes” („Najmniejsza długość i wypływ entropii z czarnych dziur”).
- „New Scientist” o naszej pracy na temat entropii czarnych dziur oraz promieniowaniu Hawkinga, A. Alonso-Serrano, M.P. Dąbrowski, H. Gohar, Phys. Rev. D97, 044029 (2018).
- „Annalen der Physik” o niejednorodnościach we Wszechświecie jako konsekwencji przestrzennej zmienności prędkości światła, M.P. Dąbrowski, V. Salzano, A. Balcerzak Ann. Phys. 529 (2017), 1600409.
- V. Salzano opowiada o swojej pracy na temat zmienności stałych fundamentalnych jako alternatywnych teoriach grawitacji w ramach europejskiego działania COST pod nazwą CANTATA, w którym uczestniczy nasza grupa.
- Portal phys.org o naszej nowej metodzie kosmologicznego pomiaru prędkości światła za pomocą kosmicznych linijek i zegarów (chronometrów), V. Salzano, M.P. Dąbrowski, R. Lazkoz Phys. Rev. Lett. 114 (2015), 101304.
Od lewej stoją: mgr Paolo Cremonese, mgr Fabian Wagner, dr hab., prof. US Vincenzo Salzano, mgr Roberto Caroli, prof. dr hab. Mariusz P. Dąbrowski (lider grupy), mgr Samuel Barroso-Bellido, dr hab. Tomasz Denkiewicz, dr hab., prof. US Adam Balcerzak, dr Konrad Marosek (nieobecny na zdjęciu), mgr Enrico Laudato (nieobecny na zdjęciu), dr Hussain Gohar (nieobecny na zdjęciu).